Server là gì? Phân loại, vai trò, kiến thức máy chủ

Một buổi sáng, bạn mở điện thoại, gõ địa chỉ website yêu thích. Trong vài giây, hình ảnh và thông tin hiện lên mượt mà. Nhưng phía sau cú click đó là điều gì? Làm sao dữ liệu lại đến nhanh như vậy, dù bạn ở bất cứ đâu? Câu trả lời chính là: Server (Máy chủ).

Server không còn là khái niệm xa lạ với doanh nghiệp, nhưng với nhiều người, đây vẫn là một hệ thống “ẩn mình”, vận hành thầm lặng để giữ cho internet, ứng dụng, và dữ liệu vận hành trơn tru.

Vậy server là gì, và chúng ta cần biết gì về nó? Hãy cùng nhau khám phá câu chuyện phía sau những dòng dữ liệu bạn thấy mỗi ngày.

Nội dung bài viết:
1. Server là gì?
2. Máy chủ hoạt động như thế nào?
3. Các loại máy chủ phổ biến hiện nay
3.1. Web Server
3.2. Mail Server
3.3. File Server
3.4. Database Server
3.5. Game Server
3.6. DNS Server
3.7. FTP Server
4. Phân loại server theo hình thức triển khai
4.1. Dedicated Server (máy chủ vật lý)
4.2. VPS (Virtual Private Server – máy chủ ảo riêng)
4.3. Cloud Server (máy chủ đám mây)
5. Vì sao máy chủ quan trọng?
6. Những điều cần biết trước khi thuê hoặc mua server
7. Nên thuê server hay mua máy chủ?
8. Các thương hiệu máy chủ uy tín nhất hiện nay
9. Những nhà cung cấp server hàng đầu Việt Nam
10. Một vài lưu ý về bảo mật và vận hành máy chủ
11. Xu hướng mới trong lĩnh vực Server vào năm 2025 và tương lai
12. Máy chủ là nền tảng cho chuyển đổi số
13. Các câu hỏi thường gặp về máy chủ

1. Server là gì?

Server (hay còn gọi là máy chủ) là một hệ thống phần cứng hoặc phần mềm có khả năng cung cấp dịch vụ, dữ liệu hoặc tài nguyên cho các thiết bị khác – thường được gọi là client (máy khách) – thông qua mạng nội bộ (LAN) hoặc internet.

Nói cách khác, server giống như “đầu bếp tổng” trong một nhà hàng công nghệ. Khi bạn (client) gọi món (gửi yêu cầu), server sẽ nhận yêu cầu, xử lý và gửi lại kết quả – là nội dung bạn thấy trên màn hình.

Cách máy chủ hoạt động

2. Máy chủ hoạt động như thế nào?

Server làm việc dựa trên mô hình client-server: client gửi yêu cầu (request), server phản hồi (response). Dữ liệu được truyền đi theo giao thức (như HTTP, FTP, SMTP…). Quá trình này diễn ra cực kỳ nhanh, giúp mọi tác vụ bạn thực hiện – từ mở trang web, gửi email, xem video – đều mượt mà.

Một server có thể phục vụ hàng trăm, hàng ngàn client cùng lúc, tùy thuộc vào cấu hình và mục đích sử dụng.

3. Các loại máy chủ phổ biến hiện nay

Tùy vào chức năng, server được phân thành nhiều loại khác nhau. Dưới đây là những loại server thường gặp:

3.1. Web Server

Đây là loại máy chủ lưu trữ và phân phối nội dung web. Khi bạn truy cập vào một trang web, web server chịu trách nhiệm xử lý và gửi dữ liệu HTML, hình ảnh, video… về trình duyệt của bạn.

Ví dụ: Apache, Nginx, Microsoft IIS.

3.2. Mail Server

Quản lý việc gửi và nhận email. Khi bạn gửi mail, nó sẽ đi qua mail server của bạn đến mail server của người nhận.

Ví dụ: Microsoft Exchange, Postfix.

3.3. File Server

Cho phép người dùng lưu trữ và truy xuất tệp tin qua mạng. Đây là giải pháp phổ biến trong các công ty, giúp chia sẻ dữ liệu nội bộ an toàn.

3.4. Database Server

Lưu trữ và xử lý các cơ sở dữ liệu. Khi bạn dùng ứng dụng có liên quan đến dữ liệu như phần mềm kế toán, quản lý bán hàng – database server là “bộ não” đứng sau.

Ví dụ: MySQL, PostgreSQL, Microsoft SQL Server.

3.5. Game Server

Dành riêng cho các trò chơi online, giữ trạng thái và đồng bộ dữ liệu giữa nhiều người chơi.

3.6. DNS Server

Chuyển đổi tên miền (như google.com) thành địa chỉ IP để trình duyệt hiểu và truy cập đúng server.

3.7. FTP Server

Hỗ trợ việc truyền và nhận tệp tin qua mạng bằng giao thức FTP (File Transfer Protocol).

Phân loại Server theo hình thức triển khai

4. Phân loại server theo hình thức triển khai

Không phải tất cả các máy chủ đều giống nhau – và cũng không phải doanh nghiệp nào cũng cần cùng một loại. Tùy theo nhu cầu sử dụng, ngân sách và mức độ kiểm soát mong muốn, server có thể được triển khai theo nhiều hình thức khác nhau. Việc hiểu rõ từng loại server không chỉ giúp bạn lựa chọn đúng giải pháp kỹ thuật, mà còn tối ưu hóa chi phí vận hành lâu dài.

4.1. Dedicated Server (máy chủ vật lý)

Đây là dạng server mạnh mẽ, được đặt tại trung tâm dữ liệu (data center) và chỉ phục vụ một khách hàng duy nhất. Cấu hình cao, bảo mật tốt, phù hợp với doanh nghiệp lớn hoặc website có lượng truy cập cao.

4.2. VPS (Virtual Private Server – máy chủ ảo riêng)

Máy chủ ảo – Cloud VPS được tạo ra bằng công nghệ ảo hóa từ một máy chủ vật lý. Mỗi VPS có hệ điều hành riêng, tài nguyên riêng và được quản lý độc lập. Chi phí hợp lý, phù hợp với doanh nghiệp vừa và nhỏ.

4.3. Cloud Server (máy chủ đám mây)

Máy chủ đám mây – Cloud Server được xây dựng từ hệ thống máy chủ vật lý thông qua công nghệ điện toán đám mây. Ưu điểm: linh hoạt, dễ mở rộng, tự động backup và phục hồi. Cloud Server bao gồm Private Cloud (Đám mây riêng), Cloud Storage (Lưu trữ đám mây) và cả VPS (Máy chủ ảo).

5. Vì sao máy chủ quan trọng?

Dù bạn điều hành một startup nhỏ hay doanh nghiệp đang trên đà phát triển, server chính là “trái tim” âm thầm vận hành phía sau mọi tương tác, giao dịch và phân tích số liệu.

Lưu trữ và bảo vệ dữ liệu: Server là nơi lưu trữ tập trung toàn bộ dữ liệu quan trọng như thông tin khách hàng, tài liệu nội bộ. Việc lưu trữ tập trung giúp dễ sao lưu, khôi phục và kiểm soát truy cập tốt hơn.

Đảm bảo hoạt động liên tục: Server hoạt động 24/7, đảm bảo hệ thống không bị gián đoạn. Điều này đặc biệt quan trọng với website bán hàng, hệ thống ERP, phần mềm kế toán hay bất kỳ ứng dụng nào cần luôn sẵn sàng.

Tăng hiệu suất làm việc: Thay vì mỗi máy tính làm việc độc lập, server giúp chia sẻ dữ liệu, phần mềm và tài nguyên dễ dàng giữa các bộ phận, giúp làm việc nhóm hiệu quả và đồng bộ hơn.

Bảo mật và phân quyền: Server cho phép thiết lập quyền truy cập theo vai trò, ghi lại lịch sử truy cập và tích hợp các lớp bảo mật như firewall, mã hóa, giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt hơn dữ liệu nhạy cảm.

Vì vậy, nếu bạn đang chuẩn bị số hóa quy trình hay xây dựng hạ tầng IT bền vững, hãy bắt đầu bằng việc hiểu rõ – và đầu tư đúng – vào máy chủ.

6. Những điều cần biết trước khi thuê hoặc mua server

Lựa chọn server không chỉ là chuyện cấu hình hay giá. Đó là nền tảng cho mọi hoạt động công nghệ trong doanh nghiệp.

Mục đích sử dụng

Bạn cần server để làm gì? Website, ứng dụng nội bộ, lưu trữ dữ liệu hay dịch vụ khách hàng?

Mỗi mục đích yêu cầu cấu hình khác nhau. Xác định rõ từ đầu sẽ giúp bạn chọn đúng giải pháp.

Lưu lượng truy cập

Có bao nhiêu người dùng truy cập hệ thống mỗi ngày? Cao điểm có thường xuyên xảy ra không?

Nếu server quá yếu, hệ thống sẽ chậm, giật, thậm chí sập. Cần chọn cấu hình đáp ứng được lưu lượng dự kiến.

Tài nguyên cần thiết

Bạn cần bao nhiêu CPU, RAM, dung lượng ổ cứng?

Ứng dụng nặng cần nhiều tài nguyên. Website nhỏ thì không cần quá mạnh. Tối ưu đúng mức giúp tiết kiệm chi phí.

Tính linh hoạt

Nhu cầu của bạn ổn định hay có thể thay đổi?

Nếu chưa chắc chắn, chọn cloud server sẽ dễ mở rộng. Nếu ổn định, VPS hoặc server vật lý có thể tiết kiệm hơn.

Chi phí vận hành

Không chỉ có giá thuê hay mua. Cần tính thêm phí phần mềm, điện, bảo trì và quản trị kỹ thuật.

Cloud server thường dễ quản lý hơn. Server vật lý thì cần nhân lực kỹ thuật nhưng cho quyền kiểm soát cao. Hiểu rõ nhu cầu là bước đầu tiên để chọn server đúng. Chọn đúng ngay từ đầu sẽ tiết kiệm thời gian, tiền bạc và giúp hệ thống vận hành mượt mà hơn.

7. Nên thuê server hay mua máy chủ?

Đây là câu hỏi quen thuộc khi doanh nghiệp bắt đầu đầu tư hạ tầng công nghệ. Mỗi hình thức có ưu – nhược điểm riêng, tùy vào ngân sách, quy mô và đội ngũ kỹ thuật của bạn.

Thuê server – linh hoạt và tiết kiệm

Thuê server giúp bạn giảm chi phí ban đầu. Chỉ cần trả theo tháng hoặc năm, không phải lo về phần cứng hay bảo trì. Nhà cung cấp sẽ chịu trách nhiệm từ vận hành đến hỗ trợ kỹ thuật. Phù hợp với doanh nghiệp vừa, nhỏ hoặc startup. Khi nhu cầu tăng, bạn có thể dễ dàng nâng cấp mà không cần thay đổi hạ tầng.

Mua máy chủ – kiểm soát toàn diện

Sở hữu máy chủ đồng nghĩa với việc bạn toàn quyền cấu hình, quản lý và kiểm soát bảo mật. Tuy nhiên, chi phí đầu tư ban đầu cao và cần có đội ngũ IT chuyên trách. Bạn phải chuẩn bị cả hệ thống điện, mạng, làm mát và quy trình bảo trì định kỳ. Phù hợp với doanh nghiệp lớn hoặc có nhu cầu ổn định, lâu dài.

So sánh nhanh

Thuê server có chi phí linh hoạt, dễ mở rộng, không cần nhân lực kỹ thuật nhiều. Ngược lại, mua server đòi hỏi đầu tư lớn nhưng mang lại sự chủ động cao hơn trong quản lý và bảo mật.

Thuê hay mua không có đáp án đúng tuyệt đối. Nếu bạn cần triển khai nhanh, ít rủi ro, hãy thuê. Nếu muốn tự vận hành và kiểm soát toàn bộ, đầu tư server riêng là lựa chọn đáng cân nhắc. Điều quan trọng là hiểu rõ nhu cầu, từ đó chọn đúng hướng đi ngay từ đầu.

8. Các thương hiệu máy chủ uy tín nhất hiện nay

Khi đầu tư vào server, bạn không chỉ chọn cấu hình – mà còn chọn sự tin cậy. Máy chủ cần ổn định, bền bỉ và được hỗ trợ kỹ thuật lâu dài. Điều này phụ thuộc rất lớn vào thương hiệu phần cứng và đơn vị cung cấp dịch vụ.

Các thương hiệu máy chủ uy tín trên thị trường

Dell EMC là lựa chọn phổ biến nhất với doanh nghiệp. Sản phẩm ổn định, độ bền cao, dễ nâng cấp. Nhiều nhà cung cấp dịch vụ cũng sử dụng Dell vì hỗ trợ kỹ thuật toàn cầu mạnh.

HPE (Hewlett Packard Enterprise) có dòng máy chủ nổi tiếng với khả năng tùy biến linh hoạt, hiệu suất ổn định, phù hợp với cả doanh nghiệp vừa và lớn.

IBM vẫn giữ vị thế ở phân khúc cao cấp, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng và tổ chức có hạ tầng phức tạp. Máy chủ IBM mạnh về xử lý dữ liệu lớn, bảo mật và độ tin cậy. Hệ sinh thái phần mềm kèm theo cũng là điểm mạnh nổi bật.

Lenovo nổi bật ở phân khúc tầm trung. Máy chủ của hãng này thường có giá tốt, thiết kế gọn gàng, vận hành êm ái, dễ triển khai cho văn phòng.

Supermicro và Cisco hướng tới giải pháp chuyên sâu, thường dùng cho hệ thống dữ liệu lớn hoặc trung tâm dữ liệu chuyên nghiệp. Đòi hỏi đội ngũ IT có kinh nghiệm triển khai.

9. Những nhà cung cấp server hàng đầu Việt Nam

Tại Việt Nam, một số đơn vị có kinh nghiệm và được đánh giá cao trong lĩnh vực cho thuê máy chủ gồm: VNSO, HQG, Viettel IDC, FPT, PA Việt Nam, BizMaC, và Nhân Hòa. Mỗi đơn vị có thế mạnh riêng, từ dịch vụ cloud đến server vật lý, từ giá tốt đến hỗ trợ kỹ thuật 24/7.

Một số nhà cung cấp quốc tế như AWS, Google Cloud, Microsoft Azure cũng phổ biến với doanh nghiệp cần hạ tầng toàn cầu. Tuy nhiên, chi phí thường cao và cần kỹ thuật phức tạp hơn để triển khai.

Lưu ý khi chọn nhà cung cấp

Hãy ưu tiên đơn vị có đội ngũ hỗ trợ nhanh, cơ sở hạ tầng rõ ràng, và minh bạch về chi phí. Không chỉ là phần cứng mạnh, mà còn là người đứng sau server đó có đủ năng lực đồng hành cùng bạn hay không.

10. Một vài lưu ý về bảo mật và vận hành máy chủ

Khi đã thuê hoặc sở hữu một máy chủ, công việc không dừng lại ở cấu hình hay khởi động. Việc vận hành đúng cách và bảo mật an toàn mới là yếu tố giúp hệ thống hoạt động bền vững, tránh gián đoạn và rủi ro.

Luôn cập nhật phần mềm

Một trong những cách đơn giản nhất để bảo vệ máy chủ là cập nhật định kỳ. Hệ điều hành, phần mềm và ứng dụng đi kèm cần được vá lỗi thường xuyên để tránh lỗ hổng bảo mật.

Kiểm soát truy cập nghiêm ngặt

Chỉ cấp quyền truy cập cho những ai thực sự cần. Mỗi tài khoản nên có vai trò và phân quyền rõ ràng.

Ghi lại lịch sử truy cập sẽ giúp dễ dàng truy vết nếu có sự cố xảy ra. Tránh dùng chung tài khoản hoặc để mật khẩu mặc định.

Cấu hình tường lửa và phần mềm bảo vệ

Tường lửa (firewall) giúp lọc những truy cập không hợp lệ từ bên ngoài. Kết hợp cùng phần mềm chống mã độc, hệ thống sẽ được bảo vệ khỏi phần lớn nguy cơ tấn công phổ biến.

Đây là lớp phòng vệ đầu tiên – và quan trọng nhất – đối với mọi máy chủ.

Giám sát hệ thống liên tục

Cần theo dõi hiệu suất hoạt động và an ninh của máy chủ 24/7. Những dấu hiệu bất thường như CPU đột ngột tăng cao, băng thông bị khai thác bất thường hay có đăng nhập trái phép đều cần được cảnh báo ngay lập tức.

Việc giám sát kịp thời có thể ngăn chặn sự cố trước khi nó gây thiệt hại thực sự.

Sao lưu định kỳ

Dữ liệu luôn phải có phương án sao lưu. Lý tưởng nhất là sao lưu tự động, lưu trữ ở nơi độc lập và có thể phục hồi nhanh khi cần.

Trong trường hợp xảy ra sự cố như lỗi hệ thống, tấn công mã hóa hay mất điện, bản sao lưu sẽ là phao cứu sinh giúp doanh nghiệp không bị ngắt mạch vận hành.

11. Xu hướng mới trong lĩnh vực Server vào năm 2025 và tương lai

Cloud tiếp tục phát triển
Doanh nghiệp chuyển dần từ server truyền thống sang cloud server hoặc hybrid cloud. Dễ mở rộng, tiết kiệm công sức quản lý.

Dịch vụ đi kèm quan trọng hơn phần cứng
Không chỉ cấu hình, mà còn là bảo trì, bảo mật, giám sát từ xa. Doanh nghiệp muốn giải pháp trọn gói.

Bảo mật nhiều lớp
Từ phần cứng đến phần mềm, các hệ thống áp dụng mô hình Zero Trust để chống lại tấn công ngày càng phức tạp.

Máy chủ GPU trở thành tiêu chuẩn cho các tác vụ chuyên sâu
Server GPU được dùng nhiều hơn trong xử lý dữ liệu lớn, mô phỏng, dựng hình, và đặc biệt là huấn luyện mô hình AI. Những doanh nghiệp làm việc với AI, video, 3D đều cần sức mạnh xử lý song song từ GPU.

Bùng nổ nhu cầu máy chủ AI
Server AI được tối ưu cho trí tuệ nhân tạo đang tăng mạnh, nhất là với sự phổ biến của LLM, chatbot, và công nghệ nhận diện. Các hệ thống này yêu cầu cấu hình cao, khả năng chạy liên tục và xử lý đồng thời hàng triệu truy vấn. Nhiều doanh nghiệp bắt đầu xây dựng hạ tầng AI riêng.

Edge server phát triển mạnh
Phân tán máy chủ đến gần người dùng. Phù hợp với IoT, camera, ứng dụng thời gian thực – mọi thứ phản hồi nhanh hơn.

12. Máy chủ là nền tảng cho chuyển đổi số

Server là nền móng cho mọi hoạt động số hóa – từ một trang web cá nhân nhỏ đến hệ thống dữ liệu của tập đoàn đa quốc gia. Khi doanh nghiệp phát triển, nhu cầu lưu trữ và xử lý dữ liệu cũng tăng lên – và server chính là hạ tầng không thể thiếu để hỗ trợ hành trình đó.

Vì vậy, việc hiểu rõ server là gì, hoạt động thế nào và lựa chọn đúng loại máy chủ phù hợp là bước đầu tiên để xây dựng một hệ thống ổn định, an toàn và hiệu quả.

Nếu bạn đang cân nhắc triển khai server cho doanh nghiệp, đừng chỉ nhìn vào cấu hình – hãy nghĩ về hiệu suất lâu dài, khả năng mở rộng và đội ngũ hỗ trợ. Vì mỗi máy chủ tốt không chỉ là phần cứng mạnh, mà là một nền tảng vững chắc cho tương lai.

13. Các câu hỏi thường gặp về máy chủ

Server khác gì với hosting?
Hosting là dịch vụ chia sẻ tài nguyên từ một server chung. Còn server riêng là bạn sở hữu hoặc thuê toàn bộ máy chủ, mạnh hơn, linh hoạt hơn, và không bị ảnh hưởng bởi người dùng khác.

Cần cấu hình mạnh cỡ nào là đủ?
Tùy vào mục đích sử dụng. Chạy website nhỏ chỉ cần cấu hình cơ bản. Hệ thống doanh nghiệp, ứng dụng AI hay lưu trữ dữ liệu lớn sẽ cần CPU mạnh, RAM cao và ổ cứng SSD tốc độ cao.

Có cần nhân sự IT riêng để quản lý server?
Nếu thuê server kèm dịch vụ quản trị, bạn không cần đội ngũ riêng. Nhưng nếu tự mua máy chủ và vận hành nội bộ, bạn nên có ít nhất 1 nhân sự IT hiểu rõ hệ thống.

Server có tuổi thọ bao lâu?
Thông thường từ 3 đến 5 năm. Sau đó, hiệu suất có thể giảm, hoặc không còn tương thích với phần mềm mới. Nhiều doanh nghiệp chọn nâng cấp hoặc thay mới sau 4 năm sử dụng.

Nếu bạn còn thắc mắc khác, hãy hỏi. Vì hiểu rõ máy chủ từ đầu là bước quan trọng để hệ thống của bạn vận hành ổn định về sau.

Hệ sinh thái dịch vụ VNSO

>>> Xem thêm: Hệ Sinh Thái Công Nghệ và Dịch Vụ CÔNG NGHỆ VNSO™

Nhận tư vấn MIỄN PHÍ tại VNSO, luôn luôn hỗ trợ Quý Khách hàng:

Thông Tin Liên Hệ 

Để tìm hiểu thông tin về máy chủ và các dịch vụ Private Cloud, CDN, máy chủ ảo, máy chủ vật lý… Quý khách vui lòng liên hệ chúng tôi theo thông tin dưới đây:

CÔNG TY TNHH CÔNG NGHỆ VNSO – SINCE 2015

– Website: https://vnso.vn/
– Fanpage: https://www.facebook.com/VNSO.VN/ | https://www.linkedin.com/company/vnso-technology/
– Hotline: 0927 444 222 | Email: info@vnso.vn
– Trụ sở: Lô O số 10, Đường số 15, KDC Miếu Nổi, Phường 3, Quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh
– VPGD Đà Nẵng: 30 Nguyễn Hữu Thọ, Phường Hoà Thuận Tây, Quận Hải Châu, TP. Đà Nẵng
– VPGD Hà Nội: 132 Vũ Phạm Hàm, Phường Yên Hòa, Quận Cầu Giấy, TP. Hà Nội